Um sameiningu sókna

Þrír bændur og formenn sóknarnefnda
stinga niður penna
um mikilvægt kirkjumál
– kirkjan er fólkið í landinu

Á Íslandi eru um 250 sóknir og margar þeirra mjög fámennar. Það eru um 60 sóknir með færri en 50 sóknarbörn og um 100 sóknir með færri en 100 sóknarbörn. Þessar staðreyndir kalla á að safnaðarfólk og sóknarnefndir íhugi hvort ekki ætti að sameina sóknir þar sem aðstæður til þess gefa tilefni til.

Stór hluti sóknargjalda fer í rekstur kirkna og viðhald þeirra og því lítið eða ekkert til skiptanna til almenns safnaðarstarfs. Það er því m.a. út frá þessum rekstrarlegu þáttum sem eðlilegt er að skoða kosti sameininga.

Núverandi sóknaskipan hefur víðast haldist óbreytt í mjög langan tíma, talið í áratugum og öldum. Aðstæður þær sem nú eru uppi eru auðvitað allt aðrar en áður fyrr. Breytingin frá því að ferðast fótgangandi eða á hestum yfir til nútímans er gríðarleg.

Samfélagið í kringum gömlu kirkjurnar markaðist af því hvernig ferðamátinn var þá og hvaða farartálmar voru svo sem ár og heiðar. Það sem mátti kallast samfélag hér á öldum áður er nú hluti stærra samfélags enda hafa vegir og samgöngutæki gjörbreyst frá fyrri tíð. Það er einmitt eðlilegt að horfa til þess að í hverri samfélagseiningu sé ein sókn. Sums staðar myndar sveitarfélag þessa samfélagseiningu og stundum er það grunnskólinn sem er þessi samnefnari. Þetta eru þættir sem hljóta að vega þungt þegar sóknarmörk eru skoðuð. Það fylgja því ótvíræðir kostir þegar saman fara sveitarfélagamörk, skólasamfélag og sóknarmörk.

Á Eyjafjarðarsvæðinu er búið að sameina sóknir á síðustu árum. Gamla Möðruvallaklaustursprestakall sem í voru fjórar sóknir sameinuðust í eina árið 2006. Sóknirnar fjórar í Svarfaðardal og Dalvík voru sameinaðar í eina 2015 og í Eyjafjarðarsveit voru sameinaðar fimm sóknir af sex árið 2022.

Aðdragandi þessara sameininga var mjög svipaður. Samtal í sóknarnefndum og síðan milli sóknarnefnda í hverju prestakalli fyrir sig leiddi til þess að formlegt sameiningaferli fór af stað í kjölfar umræðna og ályktana þess efnis á aðalsafnaðarfundum sem endaði í þeim sameiningum sem fyrr er getið. Þættir eins og fólksfækkun og sífellt lægri sóknargjöld ýttu á þessa niðurstöðu. Auk þess eru þessar sameinuðu sóknir sama samfélagseiningin, innan sama sveitarfélags eða sama skólasamfélags.

Reynslan af þessum sameiningum hefur verið mjög góð og ekki komið upp vandamál eða ágreiningur sem ekki var auðvelt að leysa. Fjárhagslegt utanumhald er einfaldara og starfið í sameinuðum sóknum hefur eflst.

Ein af mótbárum við sameiningarhugmyndir er að færra fólk komi að kirkjustarfinu. Þetta hefur ekki orðið raunin hjá okkur þó að fækkað hafi sóknarnefndarfólki. Við eina af þessum sameiningum voru skipaðar þriggja manna kirkjunefndir, til að koma til móts við þetta sjónarmið, sem hafa það hlutverk að fylgjast með sinni kirkju og sinna um hana eftir þörfum. Svo er safnaðarstarf í hverri sókn meira en bara að sitja í sóknarnefnd þannig að allir geta fundið sér hlutverk í safnaðarstarfi ef áhugi er á.

Þrátt fyrir að í okkar tilfelli hafi sóknirnar verið litlar fyrir sameiningu, nema Dalvíkursókn, þá teljum við sjálfsagt að sóknarnefndir og safnaðarfólk bæði í litlum og stærri sóknum skoði kosti þess að sameina sóknir og þannig reyna að gera þær öflugri og hið formlega utanumhald einfaldara. Það er síðan alltaf ákvörðun aðalsafnaðarfundar hverrar sóknar sem ræður úrslitum um hvort sameina skuli sóknir eða ekki.

Greinarhöfundar eru tilbúnir í samtal um þessi mál ef áhugi er á.

Gunnsteinn Þorgilsson formaður sóknarnefndar Dalvíkursóknar

Hjörtur Haraldsson formaður sóknarnefndar Grundarsóknar

Stefán Magnússon, Stefán Magnússon formaður sóknarnefndar Möðruvallaklausturssóknar