Sumarið er hvíld frá flestu sem við glímum við í annan tíma. Er það ekki?
Kannski er það bara mjög svo viðeigandi þegar sumarrigningin leikur sér við okkur að leiða hugann að haustinu og því sem það færir okkur. Haustsólin sem bíður okkar örugglega getur nefnilega líka verið falleg og mjúk; haustrigningin er okkur ekki eins framandi og þungbúnir sumardagar. Þess vegna er ekki svo fráleitt að setja nokkra haustþanka fram á sumri. Snúa aðeins á sumarið og bjóða haustið velkomið eitt andartak í júlímánuði fyrst að síðarnefnda villtist í nokkra landshluta. Það eru víst hvort eð er öfgar í öllu – veðri og fræðslu.
Skólar fylgja ekki sumri. Þeir fylgja hausti. Fermingarfræðsla fylgir ekki sumri heldur hausti.
Samt skýtur upp umræðu um skólamál á sumri og þá sérstaklega stöðu drengja. Hér skal bent á tvær skýrslur sem lesendur geta gluggað í á regnvotum sumardögum:
Skýrsla mennta- og barnamálaráðherra um læsi og Staða drengja í menntakerfinu – Tillögur að úrbótum.
Skýrslurnar eru ekki neinir sumarkrimmar sem hægt er að gleyma sér við í brakandi sólskini á suðrænni strönd. Þær setja fram niðurstöður um ákveðinn veruleika sem verður að horfast í augu við – og ræða – já, og læra af.
Allt er skóli
Fermingarfræðsla er kirkjustarf. Fermingarstarf er skóli sem kirkjan setur upp til að efla ungmennin og búa í haginn fyrir þau.
Strax á vorin er farið að auglýsa fermingarstarf næsta hausts. Það er lykilstarf í kirkjunni að fræða börnin og sérstaklega að ná til fermingarbarnanna. Fermingarfræðslan snýst um grundvallargildi kristinnar trúar og er unnin eftir sérstakri fermingarfræðslunámskrá.
Nýlega var birt niðurstaða úr könnun meðal danskra presta um viðhorf þeirra til fermingarfræðslunnar. Kristeligt Dagblad gerði þessa könnun og svöruðu henni 668 af 2069 félögum í danska prestafélaginu. Forvitnilegt væri ef svipuð könnun væri gerð meðal íslenskra presta.
Þar kemur margt fram sem er umhugsunarvert og eflaust mætti yfirfæra margt úr henni á kirkjustarf hér á landi.
Sérfræðingur í dönskum skólamálum segir að niðurstöðurnar komi heim og saman við almenn vandamál í grunnskólum landsins. Munurinn sé þó sá að prestarnir hafi fæstir einhverja kennslufræðilega menntun til að geta gripið til í vandræðum sínum. Agaleysi truflar allt starfið og hefur niðurdrepandi áhrif á kennara og nemendur.
Þriðjungur prestanna á í erfiðleikum í fermingarfræðslunni. Kannski eru umkvörtunarefni þeirra ekki ný af nálinni. Þeir ná ekki athygli fermingarbarnanna. Þau virða ekki fræðarana. Mörg þeirra geta ekki lesið sér til gagns. Mikil ókyrrð er í fermingarfræðslutímum og eins og jafnan er þá er alltaf ákveðinn hópur sem eyðileggur fyrir hinum. Fræðslan er ákveðin áþján hjá prestunum og fegnastir eru þeir þegar hún er afstaðin. Fjórðungur prestanna telur að reynsla þeirra af fermingarfræðslunni hafi dregið úr áhuga þeirra á að fræða fermingarbörnin. Þessi þáttur prestsstarfsins hafi neikvæð áhrif á líkamlega heilsu þeirra og andlega líðan. Þá eru reyndir prestar sem talið hafa sig sæmilega fræðara farnir að efast um hæfni sína andspænis nýjum árgöngum.
Hér kemur til sögunnar dvínandi lesskilningur og hæfni til að skilja texta. Skortur á einbeitingu er afgerandi og félagshóparnir eru mjög ólíkir (43% þeirra telja einbeitingarskort hrjá börnin; 40% telja samskiptahæfni þeirra slæma).
Skóla- og menntunarsérfræðingar segja ungmennin hafi vanist miklu frelsi og hin stafræna veröld hafi yfirtekið líf þeirra – það hafi sín áhrif og spurning sé í hve miklum mæli menntakerfið hafi tekið mið af því.
Kannski þarf að koma fræðslu um kristna trú yfir í stóraukna myndræna fræðslu ef ekki gengur að auka lesskilning.
Línurnar hér á Fróni eru nokkuð skýrar hvernig svo sem fræðslunni vindur fram:
Fermingarfræðsla fylgi námskrá sem biskup Íslands setur og kirkjuþing staðfestir. Sérhver sá sem fermdur er skal kunna bæn Drottins, postullegu trúarjátninguna, boðorðin tíu, tvöfalda kærleiksboðorðið, signinguna og blessunarorðin. Einungis skulu gerðar undantekningar frá þessum grundvallarskilyrðum ef sérstaklega stendur á. (Samþykktir um innri málefni þjóðkirkjunnar).
Svo má renna yfir þetta hér í lokin um leið og regnhattur sumarsins er tekinn ofan:
Sumarið er hvíld frá flestu sem við glímum við í annan tíma. Er það ekki?
Kannski er það bara mjög svo viðeigandi þegar sumarrigningin leikur sér við okkur að leiða hugann að haustinu og því sem það færir okkur. Haustsólin sem bíður okkar örugglega getur nefnilega líka verið falleg og mjúk; haustrigningin er okkur ekki eins framandi og þungbúnir sumardagar. Þess vegna er ekki svo fráleitt að setja nokkra haustþanka fram á sumri. Snúa aðeins á sumarið og bjóða haustið velkomið eitt andartak í júlímánuði fyrst að síðarnefnda villtist í nokkra landshluta. Það eru víst hvort eð er öfgar í öllu – veðri og fræðslu.
Skólar fylgja ekki sumri. Þeir fylgja hausti. Fermingarfræðsla fylgir ekki sumri heldur hausti.
Samt skýtur upp umræðu um skólamál á sumri og þá sérstaklega stöðu drengja. Hér skal bent á tvær skýrslur sem lesendur geta gluggað í á regnvotum sumardögum:
Skýrsla mennta- og barnamálaráðherra um læsi og Staða drengja í menntakerfinu – Tillögur að úrbótum.
Skýrslurnar eru ekki neinir sumarkrimmar sem hægt er að gleyma sér við í brakandi sólskini á suðrænni strönd. Þær setja fram niðurstöður um ákveðinn veruleika sem verður að horfast í augu við – og ræða – já, og læra af.
Allt er skóli
Fermingarfræðsla er kirkjustarf. Fermingarstarf er skóli sem kirkjan setur upp til að efla ungmennin og búa í haginn fyrir þau.
Strax á vorin er farið að auglýsa fermingarstarf næsta hausts. Það er lykilstarf í kirkjunni að fræða börnin og sérstaklega að ná til fermingarbarnanna. Fermingarfræðslan snýst um grundvallargildi kristinnar trúar og er unnin eftir sérstakri fermingarfræðslunámskrá.
Nýlega var birt niðurstaða úr könnun meðal danskra presta um viðhorf þeirra til fermingarfræðslunnar. Kristeligt Dagblad gerði þessa könnun og svöruðu henni 668 af 2069 félögum í danska prestafélaginu. Forvitnilegt væri ef svipuð könnun væri gerð meðal íslenskra presta.
Þar kemur margt fram sem er umhugsunarvert og eflaust mætti yfirfæra margt úr henni á kirkjustarf hér á landi.
Sérfræðingur í dönskum skólamálum segir að niðurstöðurnar komi heim og saman við almenn vandamál í grunnskólum landsins. Munurinn sé þó sá að prestarnir hafi fæstir einhverja kennslufræðilega menntun til að geta gripið til í vandræðum sínum. Agaleysi truflar allt starfið og hefur niðurdrepandi áhrif á kennara og nemendur.
Þriðjungur prestanna á í erfiðleikum í fermingarfræðslunni. Kannski eru umkvörtunarefni þeirra ekki ný af nálinni. Þeir ná ekki athygli fermingarbarnanna. Þau virða ekki fræðarana. Mörg þeirra geta ekki lesið sér til gagns. Mikil ókyrrð er í fermingarfræðslutímum og eins og jafnan er þá er alltaf ákveðinn hópur sem eyðileggur fyrir hinum. Fræðslan er ákveðin áþján hjá prestunum og fegnastir eru þeir þegar hún er afstaðin. Fjórðungur prestanna telur að reynsla þeirra af fermingarfræðslunni hafi dregið úr áhuga þeirra á að fræða fermingarbörnin. Þessi þáttur prestsstarfsins hafi neikvæð áhrif á líkamlega heilsu þeirra og andlega líðan. Þá eru reyndir prestar sem talið hafa sig sæmilega fræðara farnir að efast um hæfni sína andspænis nýjum árgöngum.
Hér kemur til sögunnar dvínandi lesskilningur og hæfni til að skilja texta. Skortur á einbeitingu er afgerandi og félagshóparnir eru mjög ólíkir (43% þeirra telja einbeitingarskort hrjá börnin; 40% telja samskiptahæfni þeirra slæma).
Skóla- og menntunarsérfræðingar segja ungmennin hafi vanist miklu frelsi og hin stafræna veröld hafi yfirtekið líf þeirra – það hafi sín áhrif og spurning sé í hve miklum mæli menntakerfið hafi tekið mið af því.
Kannski þarf að koma fræðslu um kristna trú yfir í stóraukna myndræna fræðslu ef ekki gengur að auka lesskilning.
Línurnar hér á Fróni eru nokkuð skýrar hvernig svo sem fræðslunni vindur fram:
Fermingarfræðsla fylgi námskrá sem biskup Íslands setur og kirkjuþing staðfestir. Sérhver sá sem fermdur er skal kunna bæn Drottins, postullegu trúarjátninguna, boðorðin tíu, tvöfalda kærleiksboðorðið, signinguna og blessunarorðin. Einungis skulu gerðar undantekningar frá þessum grundvallarskilyrðum ef sérstaklega stendur á. (Samþykktir um innri málefni þjóðkirkjunnar).
Svo má renna yfir þetta hér í lokin um leið og regnhattur sumarsins er tekinn ofan:
